10 Contoh Geguritan Bahasa Jawa dengan Berbagai Tema
Geguritan adalah puisi tradisional dalam bahasa Jawa atau Bali. Penulis geguritan memiliki kebebasan dalam penyusunannya. Mengutip buku Antologi Geguritan, Tresna lan Kuciwa (2019), geguritan dibedakan menjadi geguritan tradisional dan kontemporer.
Geguritan tradisional terikat oleh aturan tertentu, yaitu:
- Jumlah gatra (baris) tidak tetap.
- Setiap gatra berisi delapan wanda (suku kata).
- Bunyi pada akhir kata bersuara sama.
- Permulaan geguritan diawali dengan kata sun gegurit (aku mengarang).
Sedangkan geguritan kontemporer tidak memiliki ikatan terhadap suatu aturan guru lagu (bunyi vokal pada akhir baris) dan guru wilangan (jumlah suku kata tiap baris).
Contoh Geguritan Bahasa Jawa
Berikut kumpulan contoh geguritan bahasa Jawa dikutip dari buku Sekar Melathi: Antologi Geguritan Bengkel Sastra Jawa (2005).
1.BRUBUH
Oleh: Sumono Sandy Asmoro
kena bae kowe ngerek gendera panantang
jer sedhela maneh perang brubuh bakal kawiwitan
apa maneh swarane jago kluruk wiwit nggiring
gendhinge wong golek rowang
jagung mangsa janten
wancine wong rebutan kamukten
nanging aja disengguh impen kesoren
yen ing adoh kana
ha na ca ra ka pilih nglegena
tanpa nganggo busana
tinirnbang dandan cara kaprajuritan
rebut balung ing pabaratan
yen manut etungan kuna
iki jaman pilih winih, mitra
begjane sing isih bisa
ngilo ing kaca rasa
ireng Ian putih mung panjenengan sing pirsa
2. KORUPSI
Oleh: Budi Susanto
Korupsi,
kuwi jalaran ora resiking ati
kang bisa ngrusak nagara
amarga kuwi korupsi kudu dibrantas
Moral kang bejad,
para pejabat tinggi
kuwi bisa dadi tandha
rusaking nagara
Ing kono kene
korupsi kaya wis dadi budaya
budaya kang ala mungguhing bangsa iki
3. DONGANE IBU
Oleh: Desi Siswanti Maharani
Guritmu nyuwek sepi wengi karang pradesan.
dadi kanca bence kang dadi tetembungan.
Kidungmu dadi japa mantra
nginthil laku jantraning duijana.
Ibu...
tembang-tembang dolananmu.
dadi cagak awak uripku.
jumangkah wani, mecaki donya klawu.
Ibu ...
dongamu sing ngengidung
muga-muga sing mawa tetembungan
dadi pengaji-aji
munthes satruning dhiri.
4. DHUH GUSTI
Oleh: Devi Nugraheni
adhuh Gusti Ingkang Maha Asih
mugi karsa paring sih wilasa
mring kawula ingkang sekeng
sekeng ing budi luhur
ugi sekeng manah kang suci
ngrasuk tindak kanisthan
kelut tindak Input
kapilut murka durzika
andhap asor asih tresna dipun sirik
nguja karsa priyangga
adhuh Gusti.
menapa malih ingkang kedah ditindakke
menapa malih ingkang kedah diaturke
rikala bantala menika geger
nalika janma manungsa sami kurang ajar
dhuh Gusti...
panjenengan ingkang ngertos wewadi
menapa inggih kedah ngaten niki
kahanan bumi kadya gabah den interi
jaman menika
mokal wonten pemimpin prasaja
napa malih jujur wicaksana
sedan ten sami mbujung bandha donya
dhuh Gusti...
mbok inggiha paduka paring emut
supados sedanten sami nurut
ing margi ingkang leres
5. AGUNGE WAYAH WENGI
Oleh: Fani Ayuningtyas
Ing wayah wengi
katon padhang kaya rina
sesawangan katon gemah ripah
kadya langit kebak lintang
gumerlap resik, apik sarwa temata
Bungah ati tumrap sesawangan
antarane lintang Ian rembulan
adhem ayem, tata, titi tentrem
ana ing kutha anggonku mapan
Kanthi puji syukur kang era kendhat
Hiring Gusti kang akarya jagad
mugi sedaya saged manfaat